SON DƏQİQƏ

Mən dəfələrlə demişəm ki, iqtisadi müstəqillik siyasi müstəqilliyin əsasıdır.

Emtv.az xəbər verir ki,bu sözlər Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevə məxsusdur və ötən bir ildə onun Azərbaycan iqtisadiyyatında apardığı islahatlar yeni iqtisadi inkişaf modelinə keçidi təmin edib.

2019-cu il aprelin 11-də İlham Əliyevin seçkilərdə inamlı qələbəsindən bir il ötür. Bu yazıda ötən bir ildə ölkə iqtisadiyyatının gündəmini tutan əsas məsələlərə toxunacağıq.

“Kölgə iqtisadiyyatı”na zərbə

Prezident İlham Əliyevin iqtisadiyyatla bağlı verdiyi ilk sərəncam ölkədə idxal-ixrac əməliyyatlarına nəzarət sisteminin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı olub. 2018-ci il aprelin 20-də imzalanmış fərmana görə, maliyyə nəzarəti sahəsində uçotun şəffaflaşdırılması, büdcə yığımlarının artırılması, qeyri-neft məhsullarının ixracı üzrə prosedurların sadələşdirilməsi məqsədilə Gömrük Komitəsi ilə yanaşı, idxal-ixrac əməliyyatlarına Vergilər Nazirliyi də nəzarət etməyə başlayıb. Azərbaycana gələn məhsullar, eyni zamanda, daxili uçotun qaydaya salınması ilə bağlı Vergilər Nazirliyinin qarşısında qoyulan tapşırıqların yerinə yetirilməsi isə ilk növbədə ölkədəki “kölgə iqtisadiyyatı”nın qarşısını almağa yönəlib.

Prezident bu mövzuda çıxışında bildirib ki, vergi məsələsində heç kimə heç bir güzəşt edilmir və edilməyəcək:

“Vergi orqanlarında ciddi struktur islahatları aparılır. Mən qeyd etməliyəm ki, bizim əsas vəzifəmiz kölgə iqtisadiyyatının aradan qaldırılmasıdır”.

Prezident qanunsuz tikililərlə bağlı çox sərt xəbərdarlıq edib və bununla da hər bir vətəndaşı narahat edən əmlak sektorundakı özbaşınalıqların qarşısına sədd çəkib:

“Bakı şəhərində və digər şəhərlərdə qanunsuz tikililərə son qoyulmalıdır və son qoyulur. Müvafiq sərəncam imzalanıb, Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin icazəsi olmadan bir dənə də bina tikilə bilməz”.

Kadrlar dəyişdi

Qarşıya qoyulan hədəflərə nail olmaq məqsədilə hökumətin tərkibinin yenilənməsi fonunda Aydın Əliyev Dövlət Gömrük Komitəsinin rəhbəri, Heydər Əsədov kənd təsərrüfatı naziri vəzifəsindən kənarlaşdırılıb. İnam Kərimov kənd təsərrüfatı naziri, Səfər Mehdiyev Gömrük Komitəsinin, Samir Nuriyev isə Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin sədri təyin edilib.

Struktur islahatları aparılmağa başlanılıb və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin tərkibindəki strukturlar yenidən formalaşdırılıb. Dövlət Turizm Agentliyi, Turizm Bürosu yaranıb, “Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin tabeliyində Aqrar Tədqiqatlar Mərkəzinin yaradılması haqqında” fərman imzalanıb, Tədarük və Təchizat Agentliyinin hüquqi statusu yenidən formalaşdırılıb, Bakı şəhər İcra Hakimiyyətindən bəzi səlahiyyətlər alınaraq Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinə verilib.

Bundan başqa, ötən ilin mayında Azərbaycan Maliyyə Monitorinqi Xidməti yaradılıb. Sahibkarlığın inkişafına dövlət dəstəyi mexanizminin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı fərmana əsasən, Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu ləğv edilib və Sahibkarlığın İnkişafı Fondu yaranın. Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının nizamnaməsi və strukturu dəyişib, kadr islahatları aparılıb.

Dünyanın enerji stabilliyində Azərbaycan faktoru

Azərbaycan enerji resurslarına görə Avropanın, Qərbin etibarlı tərəfdaşı imicini qoruyub saxlayıb və ötən bir ildə bu sahədə qlobal layihələrin mərkəzində olmaq hədəfini reallığa keçirmək məqsədilə siyasi iradəsini yenidən ortaya qoyub.

Prezidentin ilk səfərləri bu baxımdan çox faydalı olub. O, aprelin 27-də həyata keçirdiyi səfər çərçivəsində Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığının baş naziri Tereza Meylə görüşüb. Azərbaycan prezidentinin bu səfəri iqtisadi və ticarət, enerji, təhlükəsizlik məsələlərinin müzakirəsi üçün yaxşı imkan yaradıb.

Belə ki, İlham Əliyevin və Tereza Meyin iştirakı ilə Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti - SOCAR, “BP Exploration (Azerbaijan) Limited” şirkəti və SOCAR-ın Ortaq Neft Şirkəti arasında Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda D230 perspektiv blokunun birgə kəşfiyyatı və işlənilməsi üzrə hasilatın pay bölgüsü haqqında saziş imzalanıb.

Azərbaycan prezidenti TANAP layihəsinin açılış mərasimində iştirak etmək üçün 2018-ci il iyunun 12-də Türkiyəyə səfər edib. Həmin gün Türkiyənin Əskişəhər şəhərində TANAP qaz kəmərinin istifadəyə verilməsi münasibətilə təntənəli mərasimdə çıxış edən İlham Əliyev bildirib ki, TANAP-ın istismara verilməsi Türkiyə-Azərbaycan qardaşlığının növbəti təzahürüdür:

“Bu, birgə həyata keçirdiyimiz birinci layihə deyil. Biz bundan əvvəl - 2006-cı ildə Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinin açılışını qeyd etdik. 2007-ci ildə Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərinin açılışını birlikdə etdik. Keçən il Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun açılışını birlikdə etdik. Bütün bu açılış mərasimlərində əziz qardaşım Rəcəb Tayyib Ərdoğanla birlikdə iştirak etmişik. Bu gün bu tarixi gündə də biz birlikdəyik. Bu, onu göstərir ki, bizim təşəbbüsümüzlə irəli sürülən istənilən layihə həyatda öz əksini tapır. Çünki bunun arxasında düşünülmüş siyasət, güclü iradə və bizim qardaşlığımız dayanır”.

Azərbaycan neft ölkəsi kimi neftin qiyməti ilə bağlı OPEC+ ölkələri çərçivəsində danışıqlarda iştirakını davam etdirib. Artıq qurumun görüşlərinə ev sahibliyi missiyasını da öz üzərinə götürərək, hasilatla bağlı öhdəliklərinə əməl etdiyini açıqlayıb. Beləliklə, Azərbaycan büdcə gəlirlərinin bir hissəsini formalaşdıran neftin qiymətinin sabitləşməsində öz missiyasını yerinə yetirib.

İqtisadiyyatın diversifikasiyasına doğru…

Qarşıda duran mühüm vəzifələrdən biri də ölkənin gəlirlərində neftdən asılılığı azaltmaqdır. Bu məqsədlə “post neft dövrü”nün başlandığını elan edən Azərbaycan ötən bir ildə qeyri-neft sektorunun inkişafına nail olmaq məqsədilə yeni müəssisələr açıb. Nəzərə alsaq ki, neft gəlirlərini miqyasına görə əvəzləyə biləcək ən perspektivli sahələrdən biri ağır sənayedir, üstəlik, bunun üçün yerli xammal var, bu, dəyər zəncirinin formalaşması daha yaxşı nəticələr verəcək, Azərbaycan məhz bu sahədə yeni müəssisələrin əsasını qoyub.

Sumqayıtdakı Kimya Texnologiyaları Parkında açılan müəssisələrin istehsal etdiyi məhsullar bütün dünyada tələbolunandır. Ötən ilin iyulun 18-də Sumqayıtda “SOCAR Polymer” layihəsi çərçivəsində inşa edilən polipropilen zavodunun, noyabrın 16-da əlvan metallar və ferroərintilər zavodunun, inşaat kimyəviləri zavodunun, bu ilin fevralın 18-də yüksəksıxlıqlı polietilen, karbamid zavodlarının açılışları Azərbaycanı kimya məhsulları sahəsində qabaqcıl istehsalçılar sırasına çıxarmağa hesablanıb.

Xarici sərmayələr hesabına açılan yeni müəssisələr də gələcəkdə Azərbaycan üçün böyük perspektivlər açacaq. Ölkəmiz Türkiyədə açdığı “STAR” neftayırma zavodundan hər il yüz milyonlarla dollar gəlir götürəcək. Qeyri-neft sektorunun inkişafı məqsədilə istifadəyə verilən azot gübrəsi zavodu həm daxili tələbatı ödəyəcək, həm də xaricə ixrac ediləcək.

Eləcə də, artıq kosmik xidmətlər istehsalçısı kimi tanınan Azərbaycan “Azerspace-2” peykini sentyabrın 26-da Fransa Qvianasında yerləşən Kuru kosmodromundan orbitə buraxlb. Sayca ikinci olan bu peyk kommersiya məqsədləri üçün istifadə ediləcək və ölkənin gəlirlərinin formalaşmasında əhəmiyyətli yer tutacaq. Üzümçülük və şərabçılığın inkişafı ilə bağlı 2018-2025-ci illər üzrə dövlət proqramını qəbul edən Azərbaycan əhalinin “Məşğulluq strategiyası”nı da təsdiqləyib.

Son bir ildə ölkənin makroiqtisadi göstəricilərində müsbət tendensiyalar artıb və bu müqayisə aşağıdakı cədvəldə öz əksini tapır.


Nəzrin Abbaszadə
Emtv.az