SON DƏQİQƏ

Helsinkidə reallaşan Donald Tramp Vladimir Putinin görüşün nəticələri özünü elə də gözlətmədi.

İki liderin görüşün yekunu ilə bağlı verdikləri bəyanatlarda daha çox Suriya və Şiamli Koreya məsləsninə diqqət ayırdıqlarını dilə gətirdilər. Putinlə görüş ərəfəsində Tramp daha çox diqqətini Suriya münaqişəsinin həllinə və İranın bölgədən çıxarılmasına yönələcəyini bəyan etmişdi. Belə ki, Tramp Moskvanın İranın Yaxın Şərq və Suriyadan çıxaracağına dəstək verəcəyi təqdirdə Əsəd rejiminin mövqeyinin möhkəmlənməsinə şərait yaradacağını bəyan etmişdi.

Məhz elə bundan sonra “Böyük yeddilər”in (G7) sammiti öncəsi Trampın yenidən “Böyük səkkiz”liyə qayıtması və Rusiya ilə əməkdaşlıq məsələləri gündəmə gəlməsi təsadüfi hesab edilmir. Elə Trampın Putinlə Helsinki görüşünün yekununda onun barəsində xoş ifadələr səsləndirməsini bu qəbildən hesab etmək olar. Tərəflər arasında əldə edilən razılığa əsasən Rusiya İran qüvvlərini Suriyadan çıxarılmasına dəstək verir və qarşı tərəf isə Rusiyaya qarşı snaksiyaları müəyyən qədər yumşaldır. Plana əsasən Rusiya Suriyanın İsrail və İordaniya ilə sərhədindəki Dera və Kuneytra vilayətlərində İran qüvvəlrinin sıxışdırılıb çıxarılmasına nail olmaqla 80 km-lik bir təhlükəsiz bufer zona yaradılmasına çalışır.

Reutersin yazdığına görə, Tramp-Putin görüşü başlamazdan bir neçə gün öncə Rusiya dəstəkli Əsəd qoşunları İsraillə sərhəd Dera və Kuneytra əyalətində hərbi əməliyyatlara başlayıb. Bu əməliyyatlar bu gün də davam etməkdədir. Rusiya Əsəd rejiminə havadan dəstək verir. Onu da qeyd edək ki, hələ 2017-ci ilin noyabrın 8-də Ammanda ABŞ-Rusiya-İordaniya arasında Suriyada birgə həbri əməkdaşlıq barədə bəyannamə imzalanıb. Bəyannamənin tələblərinə əsasən, Rusiya İranın Suriyadan çıxarılmasına yardım edir. Bu razılaşmadan sonra Əsəd özünün ən etibarlı qvardiya qoşunun komandanı olan qardaşı Mahiri tutduğu vəzifədən azad edərək əvəzinə Rusiyaya yaxınlığı ilə seçilən bir şəxsi təyin edib. Mahir İranmeyilli sayıldığında o vəzifəsindən uzaqlaşdırılıb. Bu anlaşmanın davamı olaraq Rusiya mütəmadi olaraq İranın Suriyadan sıxışdırılıb çıxarılmasına çalışır. Elə bu yaxınlarda Türkiyənin “Yeni Şafak” qəzetində də rus qoşunlarının Dəməşqdə ən strateji müəssisə, obyekt və binalarda nəzarəti ələ keçirərək şiə milislərini oralardan uzaqlaşdırdığını yazmışdı. Bu proses geniş ictimaiyyətə açıqlanmasa da davam etməkdədir.

Bu baxımdan da Helsinkidə Tramp-Putin görüşünü tərəflərin həm hesabat xarakterli, həm də növbəti addımların necə atılması baxımından dəyərləndirmək olar. Doğrudur, Rusiyanın İrana qarşı koalisiyada tam yer alacağını düşünmək sadəlöhvlük olardı. Ancaq Rusiyanın üzləşdiyi çətinliklər fonunda Trampın müəyyən şərtlərinin qəbul etməsini gözləmək olar. Lakin İran tərəfi də Suriyadan getməyəcəyini israr edir. Trampla görüşdən öncə, İranın dini lideri Əli Xamneyinin beynəlxalq əlaqələr üzrə köməkçisi Əli Əkbər Vilayəti iyulun 13-də Moskvaya səfər edərək yaranmış vəziyyəti Putinlə müzakirə edib. Putinlə görüşün yekunu olaraq Əli Əkbər Vilayəti İran hərbçilərinin Suriyadan ancaq Bəşər Əsədin istəyi olunca çıxa biləcəyini açıqlayıb. (trend)

Emtv.az